Зошто глупавите луѓе мислат дека се паметни?
 

Кога ќе го слушне зборот „експерт“, еден мој пријател добива инстант алергија и, со иронија во гласот, секогаш гласно коментира: „Експерт за ова, експерт за она. Од каде толку експерти се изродија? Ќе ми каже ли некој каде се добива диплома за експерт? Кој ја дава таа диплома, па и ние таму да одиме да си земеме?“

Му го разбирам гневот на пријателот, бидејќи едно чудо „експерти“ за се и сешто се појавија кај нас и во светот, а работата е се покилава. Плус тоа, барем мене не ми е познато дека постои диплома за експерти. Оваа титула си ја даваат самите на себе оние кои скромноста ја сметаат за слабост. А, самодовербата, вистинска или изглумена, со која настапуваат во јавноста прави многумина да „паднат“ на нивните теории и тогаш кога „тресат зелени на кило“.

Вакви експерти има во секоја област, драги мои, и сите тие имаат заеднички НЗС: колку човекот е потенок во знаењето, толку повеќе е гласен и убеден дека е сезнајко.

Ако прашувате: „Зошто е тоа така?“

Оваа појава може да се објасни со Данинг-Кругеровиот ефект. Имено, во 1999 година, вниманието на Дејвид Данинг и Џастин Кругер било привлечено од грабежот на 2 банки што го направил Мекартур Вилер. Тој некаде прочитал дека лимоновиот сок се користи како невидливо мастило, па бил во заблуда дека безбедносните камери на банките нема да го снимат неговото лице ако го намачка со сок од лимон.

Значи, инспирирани од овој лик, Дејвид Данинг и Џастин Кругер извеле низа експерименти на одделот за психологија на Универзитетот Корнел и дошле до следниот заклучок: „Луѓето со скромно знаење или вештина во некоја област честопати повеќекратно ги преценуваат своите способности. Додека вистинските стручњаци многу често го потценуваат своето знаење“.

Зошто?

Затоа што оние што само загребале по површината на некое знаење стекнуваат информации кои прават да се чувствуваат супериорно, бидејќи имаат ПРИВИД дека другите луѓе не го знаат истото. Тука престануваат да ја истражуваат темата убедени дека се експерти. Оние пак кои ќе продолжат со истражувањето и учењето доаѓаат до момент кога ја сфаќаат длабочината и широчината на темата, добиваат впечаток дека ништо не знаат и нивната самодоверба опаѓа (долина на тагата). Со тек на времето успеваат да ја согледаат пошироката слика и нивната самодоверба се враќа. Ете, во таа „грмушка се крие зајакот“ поради кој глупавите луѓе мислат дека се паметни.

Меѓутоа, додека да дојде тој миг на враќање на самодовербата кај вистинските стручњаци, луѓето со скромни знаења кои мислат дека знаат се, таканаречените „експерти“, веќе ги прошириле дезинформациите или ги направиле погрешните потези и бељите во политиката, бизнисот, науката, медицината, астрологијата. И после ниту 100 паметни не ќе можат да ги исправат грешките што ги направила една будала.

Виолета С. Марсол

 

 
 
Регистрирано во Македонска Авторска Агенција
под реден број 970 Скопје
 
Ниту еден дел од овој текст не смее да биде препечатуван, копиран или објавуван во било која форма или на било кој начин во електронските или печатените медиуми, без писмена согласност од авторот.
Недозволеното репродуцирање се казнува со закон.